Yazı yaşı tespiti, belge üzerinde yer alan yazı, rakam ve imzaların ne zaman yazılıp imzalandığı yönünde yapılan incelemedir. Adli belge incelemesinde, belgenin düzenlenme tarihi veya belge üzerindeki bölümlerin aynı zamanda yazılmış olup olmadığı sorulabilmektedir. Yazı yaşı tespiti için, adli belgeyi oluşturan malzemeler, kimyasal ve fiziksel yöntemlerle incelenmektedir. Bunların bir bölümü adli belgeyi oluşturan kâğıda ilişkin incelemelerdir. Kâğıdın lif yapısı ve kâğıt hamuruna eklenen diğer maddelerin incelenmesi ile belgenin düzenleme tarihi hakkında bilgi edinilebilmektedir. Ancak, bu belirleme için üreticiye ve örneklere ulaşmak gerekir.
Adli belgelerde yazı yaşı tespiti amacıyla mürekkep incelemesi tespitinde fiziksel ve kimyasal yöntemler kullanılmaktadır. Kimyasal yöntemler, mürekkebin içeriğindeki uçucu maddelerin miktarının tayini ile boyaların çeşitlenmesi esasına dayanmaktadır. Fiziksel yöntemler ise, mürekkebin çeşitli ışık kaynakları altında spektral analizine dayanır.
Yazı Yaşı Tespit Nasıl Yapılmaktadır?
Mürekkebe ilişkin yaş tayini yapılabilmesi çok zordur. Sadece ortalama bir zaman belirtilebilmektedir. Mürekkep yaşının tam olarak tespit edilebilmesi için eksiksiz bir mürekkep koleksiyonu bulunmalıdır. Mürekkep dışındaki başka bulgularla da, örneğin kâğıtlardaki güvenlik işaretlerinin incelenmesiyle, tarihe ilişkin tespitlerde bulunulabilmektedir.
Adli belge üzerindeki mürekkep yazılarında zamanla meydana gelen renk değişiklikleri veya silinmeler, belgeye sonradan yapılan eklemelerin tespitinde faydalı olabilir. Böylece belgedeki yazıların hangisinin daha yaşlı olduğu tespit edilebilir. Kurşun kalem yazılarında ise solma olmaz. Bu nedenle kurşun kalem yazılarında diğer bulgulardan yararlanılmalıdır.
Belgeyi düzenleyen kişinin el yazısı ya da imzasındaki zamana bağlı değişiklikler de belgenin yazı yaşı tespiti hakkında fikir verebilmektedir. Belge üzerindeki yazıların kesişmeleri ve kâğıdın katlama çizgileri incelenerek, hangi yazının daha eski olduğu tespit edilebilmektedir. Kurşun kalemlerde yeni çizgi, eski çizgi üzerinde uzunlamasına bir kazıntı yapmaktadır. Dolma kalemlerde ise mürekkep, eski çizgiye doğru akma eğilimi göstermektedir. Kâğıtların katlanması durumunda, bu katlama yerlerindeki kâğıt lifleri bozulmaktadır. Dolma kalemle yapılan eklemelerde, mürekkep, bu liflerin içine doğru dağılmaktadır. Bilye uçlu kalemlerde ise kat yerlerinde küçük bir mürekkep yumağı oluşmaktadır. Bu eklemelerin katlamadan sonra yapıldığı böylece tespit edilmektedir.
Farklı kalemle yapılan eklemeler, infrared ya da UV ışınları altında inceleme ya da ince tabaka kromatografisi ile mürekkep incelemesi yapılarak tespit edilebilmektedir. Daktilo ile yazılmış belgelerde, harflerin tersim tarzı incelenerek, hangi marka ve model daktilo ile yazının yazılmış olduğu tespit edilebilmektedir. Bu makinenin üretildiği tarihi bulmak suretiyle yaklaşık bir düzenleme tarihi tespit edilebilmektedir. Ayrıca daktilolardaki eskime ve bozulmalara bağlı değişimler de, zamana ilişkin bilgi verebilmektedir. Daktilo şeritlerinin eskimesi ve harflerin kirlenmesi de, yazı üzerinde değişiklik yapacağından, yazının yazıldığı tarih hakkında fikir verebilmektedir.
Yazı Yaşı Tespit Neden Önemlidir?
Yazı yaşı tespiti, belgenin ne zaman oluşturulduğunun tespit edilmesi yönünden önem arz etmektedir. Şahıslar ya da tüzel kişiler arasında meydana gelen anlaşmazlıkta belgenin ne zaman oluşturulduğuna yönelik itirazların cevaplanması adına bu yönde yapılan incelemeler önem arz etmektedir.
